Một trong những hạng mục khảo sát địa kỹ thuật quan trọng bậc nhất, đảm bảo sự ổn định, an toàn và tuổi thọ của mọi công trình là quan trắc lún công trình. Việc tuân thủ các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là nguyên tắc kỹ thuật không thể thiếu.
Bài viết sau sẽ đi sâu phân tích các khía cạnh liên quan đến quy định về quan trắc lún công trình xây dựng tại Việt Nam, bao gồm tầm quan trọng, các văn bản pháp luật hiện hành quy định, quy trình thực hiện và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác này.
Tầm quan trọng của quy định về quan trắc lún công trình xây dựng
Lún công trình là hiện tượng chuyển vị thẳng đứng của kết cấu do sự biến dạng của nền đất dưới tác động của tải trọng. Ở các công trình xây dựng, đặc biệt là các công trình cao tầng, có tải trọng lớn hoặc được xây dựng trên nền đất yếu, luôn tiềm ẩn nguy cơ lún không đều.
Nếu sự lún này vượt quá giới hạn cho phép hoặc xảy ra không đồng đều, nó có thể dẫn đến nứt, biến dạng nghiêm trọng kết cấu, thậm chí là sập đổ công trình, gây thiệt hại lớn về tài sản và con người.
Do đó, việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng đóng vai trò cực kỳ quan trọng, vì những lý do sau:
- Kiểm soát và đánh giá sự làm việc của nền móng và kết cấu công trình: Quy định về quan trắc lún công trình xây dựng yêu cầu việc thường xuyên đo đạc và ghi nhận sự chuyển dịch của công trình. Dữ liệu này cho phép so sánh với dự báo lún trong thiết kế, từ đó kiểm chứng tính đúng đắn của giải pháp móng và thiết kế kết cấu.
- Phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và phòng ngừa rủi ro: Một trong những mục tiêu chính của quy định về quan trắc lún công trình xây dựng là giúp phát hiện kịp thời những dấu hiệu lún bất thường như tốc độ lún tăng nhanh hoặc chênh lệch lún giữa các bộ phận công trình vượt quá giới hạn cho phép. Khi các vấn đề này được nhận diện sớm, các biện pháp gia cố, xử lý có thể được triển khai kịp thời, ngăn chặn những hậu quả nghiêm trọng.
- Cung cấp dữ liệu quý giá cho công tác nghiên cứu và thiết kế trong tương lai: Việc tuân thủ quy định về quan trắc lún công trình xây dựng giúp tích lũy một lượng lớn dữ liệu thực tế về hành vi lún của các loại công trình trên các nền đất khác nhau. Đây là nguồn thông tin vô cùng quý giá để các nhà khoa học và kỹ sư nghiên cứu, cải tiến các phương pháp tính toán, thiết kế nền móng, nâng cao hiệu quả và an toàn cho các công trình trong tương lai.
- Đảm bảo tuân thủ pháp luật và nâng cao chất lượng công trình: Thực hiện đầy đủ quy định về quan trắc lún công trình xây dựng là yêu cầu bắt buộc theo pháp luật hiện hành. Việc này không chỉ thể hiện trách nhiệm của chủ đầu tư và các bên liên quan mà còn góp phần quan trọng vào việc đảm bảo công trình được thi công, vận hành theo đúng tiêu chuẩn, nâng cao chất lượng tổng thể và uy tín của ngành xây dựng.
>>> Xem thêm: Vai trò của công tác trắc địa trong thi công nhà cao tầng
Các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng hiện hành của Việt Nam
Tại Việt Nam, quy định về quan trắc lún công trình xây dựng được thể hiện trong nhiều văn bản pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo tính đồng bộ và chặt chẽ trong công tác quản lý chất lượng công trình. Các văn bản pháp lý chính bao gồm:
Luật Xây dựng và các Nghị định hướng dẫn
Luật Xây dựng
Là cơ sở pháp lý cao nhất điều chỉnh hoạt động xây dựng, trong đó có các quy định chung về khảo sát, thiết kế, thi công và nghiệm thu công trình. Mặc dù không đi sâu chi tiết vào quan trắc lún, nhưng Luật Xây dựng là nền tảng cho các văn bản dưới luật quy định cụ thể hơn về công tác này.
Nghị định của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng
Các nghị định này đóng vai trò quan trọng trong việc cụ thể hóa quy định về quan trắc lún công trình xây dựng và các hoạt động kiểm soát chất lượng khác. Một số nghị định tiêu biểu có thể kể đến như:
- Nghị định số 06/2021/NĐ-CP ngày 26 tháng 01 năm 2021 của Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung về quản lý chất lượng, thi công xây dựng và bảo trì công trình xây dựng.
- Nghị định số 10/2021/NĐ-CP ngày 09 tháng 02 năm 2021 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng.
Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) và Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN)
Tham khảo các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng trong các văn bản tiêu biểu sau:
- TCVN 9362:2012 – Tiêu chuẩn thiết kế nền nhà và công trình
- TCVN 9398:2012 – Khảo sát địa kỹ thuật phục vụ thiết kế và thi công móng cọc
- TCVN 9399:2012 – Công tác trắc địa trong xây dựng công trình – Yêu cầu chung
- QCVN 02:2009/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về số liệu điều kiện tự nhiên dùng trong xây dựng
- Các tiêu chuẩn về công tác trắc địa chuyên ngành như TCVN 9400:2012 – Lưới độ cao kỹ thuật – Quy phạm thành lập, là những tiêu chuẩn nền tảng cho việc thực hiện quan trắc lún với độ chính xác cao.
Các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng trong những văn bản này chi phối từ giai đoạn chuẩn bị, thiết kế, thi công đến nghiệm thu và cả giai đoạn khai thác, vận hành công trình.
>>> Xem thêm: Quan trắc lún bằng máy thủy bình điện tử
Quy trình thực hiện quan trắc lún theo quy định về quan trắc lún công trình xây dựng
Quy trình quan trắc lún là chuỗi các bước kỹ thuật được thực hiện bài bản để đảm bảo tính chính xác và tin cậy của dữ liệu, tuân thủ chặt chẽ quy định về quan trắc lún công trình xây dựng.
Lập phương án quan trắc lún
Đây là bước quan trọng nhất, lập bởi đơn vị tư vấn có kinh nghiệm, dựa trên thiết kế công trình và điều kiện thực tế. Phương án cần xác định rõ:
- Vị trí và số lượng mốc quan trắc: Bố trí tại các điểm nhạy cảm, điển hình trên công trình.
- Thiết kế mốc quan trắc: Đảm bảo ổn định và dễ dàng tiếp cận.
- Chọn thiết bị quan trắc: Lựa chọn thiết bị đo độ cao chuyên dụng, có độ chính xác cao như máy thủy bình Sokkia, để đáp ứng quy định về quan trắc lún công trình xây dựng.
- Chu kỳ và tần suất quan trắc: Tùy thuộc loại công trình và giai đoạn thi công.
- Phương pháp xử lý số liệu và dự báo lún, tiêu chuẩn lún cho phép.
Thi công và lắp đặt mốc quan trắc
Mốc quan trắc phải được thi công vững chắc, đúng vị trí theo phương án để đảm bảo độ chính xác cho việc tuân thủ quy định về quan trắc lún công trình xây dựng.
Thực hiện đo đạc và thu thập số liệu
- Thiết lập lưới độ cao chuẩn: Xây dựng mốc độ cao cơ sở ngoài phạm vi ảnh hưởng của công trình.
- Tiến hành đo đạc độ cao các mốc: Sử dụng thiết bị đo đạc chuyên dụng theo định kỳ. Để đáp ứng quy định về quan trắc lún công trình xây dựng về độ chính xác, máy thủy bình Sokkia B20, Sokkia B30A, Sokkia B40A, Sokkia SDL30,… kết hợp mia invar thường được ưu tiên. Khả năng đo chính xác đến từng milimét của máy thủy bình Sokkia là yếu tố then chốt giúp thu thập dữ liệu tin cậy.
- Ghi chép số liệu: Cẩn thận ghi lại toàn bộ số liệu, thời gian, điều kiện đo.
Xử lý, phân tích và đánh giá số liệu
- Kiểm tra và hiệu chỉnh số liệu: Loại bỏ sai số.
- Tính toán độ lún và tốc độ lún: So sánh cao độ hiện tại với ban đầu.
- Phân tích biểu đồ lún và đối chiếu với dự báo, giới hạn cho phép theo các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng.
- Lập báo cáo quan trắc lún: Báo cáo chi tiết tình trạng lún, là tài liệu quan trọng cho các bên liên quan
>>> Xem thêm: Mua máy thủy bình tại Thanh Hóa
Các yếu tố ảnh hưởng đến quy định về quan trắc lún công trình xây dựng
Việc tuân thủ và hiệu quả của các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng bị chi phối bởi nhiều yếu tố then chốt, bao gồm:
- Chất lượng thiết bị đo: Độ chính xác của các phép đo lún phụ thuộc trực tiếp vào thiết bị. Các quy định về quan trắc lún công trình xây dựng yêu cầu thiết bị phải đạt chuẩn, được kiểm định và hiệu chuẩn định kỳ để đảm bảo dữ liệu thu thập là đáng tin cậy.
- Trình độ cán bộ kỹ thuật: Kỹ năng, kinh nghiệm của đội ngũ thực hiện đo đạc, lắp đặt mốc, và xử lý số liệu có ảnh hưởng lớn đến độ chính xác và tính đúng đắn của toàn bộ quá trình quan trắc lún.
- Sự ổn định của mốc quan trắc và mốc chuẩn: Mốc quan trắc và các điểm chuẩn độ cao phải được thi công vững chắc, không bị xê dịch trong suốt quá trình theo dõi. Bất kỳ sự dịch chuyển nào của mốc đều có thể dẫn đến sai lệch nghiêm trọng trong kết quả quan trắc lún.
- Điều kiện môi trường và địa chất: Các yếu tố như nhiệt độ, gió, rung động, và đặc biệt là đặc điểm địa chất của khu vực đều ảnh hưởng đến hành vi lún của công trình và đòi hỏi sự điều chỉnh phù hợp trong phương án quan trắc để tuân thủ quy định về quan trắc lún công trình xây dựng.
>>> Xem thêm: Công dụng của máy thủy bình là gì? Top sản phẩm chất lượng
Việc thực hiện quan trắc lún một cách bài bản, khoa học, tuân thủ chặt chẽ các tiêu chuẩn và quy định về quan trắc lún công trình xây dựng hiện hành là trách nhiệm của tất cả các bên liên quan. Điều này không chỉ giúp phát hiện và xử lý kịp thời các sự cố tiềm ẩn, mà còn góp phần nâng cao chất lượng tổng thể của ngành xây dựng, đảm bảo an toàn cho cộng đồng và phát triển bền vững.
