GIS là gì? Nó có các thành phần và nhiệm vụ như thế nào trong các ngành? Mặc dù đây là một loại hệ thống thông tin rất phổ biến đối với hầu hết các ngành, những vẫn có nhiều người chưa thực sự hiểu rõ được bản chất của GIS.
1. GIS là gì?
GIS (Geographical Information System) là một công cụ dùng để thu thập, phân tích, lưu trữ dữ liệu và tạo lập bản đồ truyền từ các hệ thống định vị như GPS để sử dụng trong mục đích kinh doanh, quản lý tài nguyên, giao thông, thời tiết,…
Hệ thống GIS đầu tiên được thiết kế vào năm 1960 để sử dụng ở Canada và phiên bản dành cho máy tính để bàn được tạo ra vào năm 1986 để người dùng máy tính đều có thể sử dụng. GIS có thể được sử dụng để tạo bản đồ diễn giải sự di chuyển của mọi người từ nơi này đến nơi khác, sự lây lan của một căn bệnh cụ thể,… Nói cách khác, GIS làm cho thông tin từ GPS trở nên rõ ràng và chi tiết hơn.
2. GPS là gì?
GPS (Global Positioning System) là hệ thống định vị toàn cầu với chức năng xác định vị trí trên bề mặt trái đất. GPS hoạt động dựa trên một mạng lưới vệ tinh không gian rộng lớn chuyển tiếp thông tin trên bề mặt đất về các tọa độ cụ thể trên bản đồ. Các vệ tinh hoạt động theo cách mà chúng chuyển tiếp tín hiệu vô tuyến từ không gian đến các máy thu GPS trên mặt đất. Các vị trí cụ thể trên trái đất cũng có thể được xác định bằng cách sử dụng một mạng lưới rộng lớn bao gồm nhiều vệ tinh và máy thu kết hợp.
Công nghệ GPS được phát triển nhằm phục vụ quân đội Hoa Kỳ vào những năm 1960. Sau này, phát minh này đã được xem là một phát minh mang tính cách mạng giúp xác định địa danh trên toàn cầu. Ngày nay, công nghệ GPS được sử dụng hầu hết ở các khía cạnh của cuộc sống hàng ngày như hàng không (máy bay, máy bay không người lái), du lịch, phân phối, giao vận và lập bản đồ. Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của GPS là lập bản đồ và khảo sát vị trí giống như ứng dụng Google Map chúng ta thường sử dụng.
2. Sự khác nhau giữa GPS và GIS
Trên thực tế, hầu hết mọi người chỉ biết đến công nghệ định vị GPS. Đối với GIS mọi người thường bị nhầm lẫn với GPS. Tuy nhiên, GPS là một hệ thống vệ tinh giúp con người có thể định vị vị trí toàn cầu. Mục tiêu chính của GPS là xác định chính xác vị trí vật thể trên trái đất như địa danh, địa hình.
Trong khi đó, GIS là một phần mềm được sử dụng để thu thập, lưu trữ, phân tích và tạo lập bản đồ. Mục đích chính của GIS là chia sẻ vị trí địa lý của điểm cụ thể trên trái đất và tạo lập bản đồ tại một điểm cụ thể để quản lý. Ví dụ ứng dụng Google map, GPS giúp chúng ta biết định vị các điểm trên bản đồ trong khi đó GIS cho phép chúng ta chia sẻ vị trí với người khác.
3. Các ứng dụng của hệ thống thông tin GIS
3.1 Lập bản đồ dữ liệu
GIS được sử dụng để cung cấp các vectơ định vị vị trí của đối tượng cần quản lý và quản lý toàn bộ hệ thống dữ liệu trên bản đồ. GIS giúp dữ liệu bản đồ trực quan hóa do đó người dùng có thể theo dõi nội dung cần quản lý trên bản đồ một cách dễ hiểu hơn.
3.2 Phân tích vùng lân cận
GIS được sử dụng để chỉ ra mối quan hệ giữa hai vị trí khác nhau và mức độ gần nhau của hai vị trí trên bản đồ.
3.3 Phân tích vị trí
Dữ liệu được hệ thống GIS thu thập và phân tích sử dụng để xác định vị trí tốt nhất của cơ sở bán hàng mới hoặc địa điểm mới có tiềm năng phát triển so với các điểm bán khác.
>>> Xem thêm: Sự khác nhau giữa GPS và GNSS
4. Ứng dụng GIS vào các ngành
4.1 Ứng dụng trong lĩnh vực Môi trường
GIS có vai trò trong việc dự đoán khí hậu, tìm ra nguyên nhân cháy rừng, thiên tai,…
GIS có vai trò quan trọng trong việc xác định và quản lý hệ thống cây xanh, hệ thống cáp quang, lưới điện, thoát nước, đường đô thị,…Các nhà nghiên cứu không chỉ sử dụng GIS như một công cụ quản lý mà đây còn là vũ khí đắc lực để phân tích nguyên nhân gây ra các hiện tượng tự nhiên như biến đổi khí hậu, xói mòn đất, ô nhiễm môi trường nước, không khí hay phản ứng của một lưu vực con sông dưới sự ảnh hưởng của mưa lũ.
4.2 Ứng dụng trong Khí tượng thủy văn
Công nghệ GIS được xem là một phát minh phục vụ cho công tác chống thiên tai hay dự đoán các hiện tượng tự nhiên. GIS giúp quá trình đo khí áp, độ ẩm, gió, mây,…các nhà khí tượng thủy văn chính xác và nhanh chóng hơn.
4.3 Ứng dụng của trong ngành phân phối
Bản đồ số cho phép các doanh nghiệp phân phối kiểm tra số lượng hàng hóa tại nhà sản xuất, các đại lý điểm bán một cách dễ dàng. Bên cạnh đó, GIS giúp công tác quản lý đội ngũ nhân viên làm việc ngoài hiện trường hiệu quả hơn.
Nhà quản lý có thể biết chính xác nhân viên của mình có đang đến điểm bán và số lượng viếng thăm khách hàng tại thời điểm hiện tại trên bản đồ số. Mặt khác, GIS giúp các đơn vị bán lẻ xác định mặt hàng bán chạy thông qua báo cáo, hình ảnh từ đại lý, điểm bán của nhân viên từ đó lên kế hoạch chiến dịch khuyến mãi, giảm giá phù hợp.
4.4 Trong lĩnh vực Sản xuất
GIS có thể giúp ngành sản xuất quản lý hệ thống tài sản, nguồn hàng nhập, xuất kho. GIS được ứng dụng để quản lý kho hàng trên thị trường, các điểm bán về số lượng cung cấp, số lượng hàng đã bán, mặt hàng bán chạy,…Qua đó doanh nghiệp có thể xác định mặt hàng chủ đạo của mình trên thị trường.
Ứng dụng GIS còn được áp dụng trong các lĩnh vực Y tế, giao thông vận tải, bán lẻ, viễn thông, các ngành liên quan đến điện, nước, khí gas,…
