Cấp công trình giao thông đường bộ là một yếu tố quan trọng trong thiết kế, thi công và quản lý hạ tầng giao thông. Việc xác định cấp công trình giúp phân loại quy mô, xác định tiêu chuẩn kỹ thuật và quy trình thi công phù hợp, khi sử dụng máy định vị 2 tần số RTK đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành. GeoTech sẽ giúp bạn hiểu rõ về cấp công trình giao thông đường bộ, cách phân loại, tiêu chuẩn thiết kế và vai trò của các thiết bị đo đạc trắc địa trong quá trình thi công.
>>> Tham khảo thêm: Các dịch vụ cho thuê thiết bị đo đạc uy tín tại GeoTech.
Cấp công trình giao thông đường bộ là gì?
Cấp công trình giao thông đường bộ là cách phân loại các công trình hạ tầng giao thông như đường bộ, cầu, hầm theo quy mô, công suất và tầm quan trọng của chúng trong hệ thống giao thông quốc gia. Việc phân cấp công trình giúp cơ quan quản lý, kỹ sư thiết kế và đơn vị thi công xác định được tiêu chuẩn kỹ thuật, tải trọng thiết kế, vật liệu xây dựng và phương pháp thi công phù hợp.
Mỗi cấp công trình được quy định theo các tiêu chuẩn cụ thể nhằm đảm bảo an toàn, độ bền và khả năng khai thác tối ưu. Theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 41:2019/BGTVT, cấp công trình giao thông đường bộ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận hành, khai thác, bảo trì và nâng cấp hệ thống hạ tầng giao thông.
Phân loại cấp công trình giao thông đường bộ
Công trình giao thông đường bộ được phân loại dựa trên Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4054:2005 và Nghị định 06/2021/NĐ-CP về quản lý chất lượng công trình xây dựng.
Phân loại theo cấp kỹ thuật đường bộ
Theo tiêu chuẩn kỹ thuật, đường bộ được chia thành 6 cấp:
| Cấp đường | Tốc độ thiết kế (km/h) | Bề rộng mặt đường (m) | Loại phương tiện phù hợp |
| Cấp I | 80 – 120 | ≥ 22 | Cao tốc, xe tải lớn |
| Cấp II | 60 – 80 | 11 – 22 | Quốc lộ, xe khách |
| Cấp III | 40 – 60 | 9 – 11 | Đường tỉnh, đường huyện |
| Cấp IV | 30 – 40 | 7 – 9 | Đường huyện, liên xã |
| Cấp V | 20 – 30 | 6 – 7 | Đường xã, nội bộ |
Phân loại theo loại công trình
Ngoài đường bộ, hệ thống giao thông còn bao gồm nhiều công trình phụ trợ khác:
Cầu đường bộ
Cầu là một trong những công trình quan trọng trong hệ thống giao thông đường bộ, giúp kết nối các khu vực bị chia cắt bởi sông, suối, kênh rạch hoặc địa hình hiểm trở. Cầu đường bộ được phân loại dựa trên tải trọng thiết kế, quy mô và vật liệu xây dựng.
Phân loại cầu theo tải trọng:
- Cầu đặc biệt: Dành cho các tuyến đường cao tốc, quốc lộ quan trọng, chịu tải trọng lớn và lưu lượng phương tiện cao.
- Cầu cấp I: Thường được thiết kế cho các tuyến đường chính, đáp ứng nhu cầu lưu thông xe tải trọng lớn và xe khách.
- Cầu cấp II, III: Phục vụ các tuyến đường tỉnh, huyện, phù hợp với lưu lượng phương tiện trung bình.
- Cầu cấp IV: Các cây cầu nhỏ, phục vụ giao thông nội bộ hoặc vùng nông thôn.
Ngoài ra, cầu còn được phân loại theo kết cấu như cầu bê tông cốt thép, cầu dây văng, cầu dầm thép, mỗi loại có đặc điểm kỹ thuật và yêu cầu thiết kế riêng.
Hầm giao thông
Hầm giao thông đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối các tuyến đường qua khu vực đồi núi, vùng đô thị đông đúc hoặc dưới lòng sông, biển. Việc xây dựng hầm giúp giảm khoảng cách di chuyển, tăng hiệu suất khai thác và đảm bảo an toàn giao thông.
Phân loại hầm giao thông theo cấp công trình:
- Hầm cấp đặc biệt: Dành cho các tuyến đường cao tốc, quốc lộ quan trọng, có chiều dài lớn và yêu cầu hệ thống an toàn cao.
- Hầm cấp I: Hầm lớn trên các tuyến giao thông chính, có hệ thống thông gió, chiếu sáng và an toàn cháy nổ.
- Hầm cấp II, III: Hầm có quy mô nhỏ hơn, phục vụ giao thông địa phương hoặc đường nội bộ.
Bến xe, trạm dừng nghỉ
Hệ thống bến xe và trạm dừng nghỉ là một phần quan trọng của giao thông đường bộ, giúp đảm bảo nhu cầu nghỉ ngơi, tiếp nhiên liệu và cung cấp dịch vụ cho người tham gia giao thông.
Phân loại bến xe theo quy mô:
- Bến xe trung tâm (cấp đặc biệt, cấp I): Các bến xe lớn tại thành phố, có quy mô lớn, phục vụ hàng ngàn lượt xe/ngày.
- Bến xe cấp II, III: Phục vụ giao thông liên tỉnh, nội tỉnh, có diện tích và công suất nhỏ hơn.
- Bến xe cấp IV: Các bến xe nhỏ ở khu vực huyện, xã, chủ yếu phục vụ phương tiện nội địa phương.
Phân loại trạm dừng nghỉ:
- Trạm dừng nghỉ trên cao tốc: Có đầy đủ dịch vụ ăn uống, xăng dầu, bảo dưỡng xe, khu vực nghỉ ngơi.
- Trạm dừng nghỉ nội đô, liên tỉnh: Chủ yếu phục vụ hành khách và phương tiện đường dài.
Việc phát triển hệ thống bến xe và trạm dừng nghỉ đạt chuẩn giúp tăng cường an toàn giao thông, giảm mệt mỏi cho tài xế và nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải đường bộ.
>>> Xem thêm: Chỉ giới xây dựng là gì? Những quy định và cách tính chi tiết
Tiêu chuẩn thiết kế cấp công trình giao thông đường bộ
Tiêu chuẩn thiết kế đường bộ
Để đảm bảo an toàn và bền vững, thiết kế đường bộ cần tuân theo các tiêu chuẩn sau:
- TCVN 4054:2005 – Quy định về thiết kế đường ô tô, bao gồm các yếu tố như mặt cắt ngang, độ dốc dọc, bán kính cong, khoảng cách tầm nhìn và tải trọng thiết kế.
- QCVN 41:2019/BGTVT – Quy chuẩn về hệ thống báo hiệu đường bộ, quy định về biển báo, vạch kẻ đường, tín hiệu giao thông để đảm bảo an toàn và hướng dẫn người tham gia giao thông.
- TCVN 5729:2012 – Yêu cầu kỹ thuật đối với mặt đường bê tông nhựa, quy định về độ dày, độ bám dính và khả năng chịu tải của lớp bê tông nhựa sử dụng trong đường bộ.
Tiêu chuẩn thiết kế cầu đường bộ
Thiết kế cầu đường bộ cần đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe để đảm bảo độ an toàn, khả năng chịu tải và tuổi thọ công trình. Các tiêu chuẩn quan trọng bao gồm:
- 22 TCN 272-05 – Tiêu chuẩn thiết kế cầu cạn, quy định về kết cấu dầm, móng trụ, hệ thống thoát nước và khả năng chịu tải của cầu.
- TCVN 11823:2017 – Tiêu chuẩn về tải trọng thiết kế cầu, giúp xác định khả năng chịu lực của cầu dưới tác động của phương tiện giao thông, điều kiện thời tiết và các yếu tố ngoại lực khác.
Tiêu chuẩn thiết kế hầm giao thông
Hầm đường bộ là công trình quan trọng giúp kết nối giao thông qua địa hình đồi núi, đô thị đông đúc hoặc các khu vực bị chia cắt bởi sông, biển. Việc thiết kế hầm cần tuân theo các tiêu chuẩn sau:
- TCVN 5725:1997 – Tiêu chuẩn thiết kế hầm đường ô tô, quy định về kích thước, độ dốc, hệ thống thông gió, thoát nước và kết cấu chống sụt lún.
- QCVN 11:2016/BGTVT – Quy chuẩn an toàn hầm giao thông, bao gồm các yêu cầu về hệ thống phòng cháy chữa cháy, chiếu sáng, biển báo hướng dẫn và lối thoát hiểm.
Vai trò của trắc địa trong xây dựng công trình giao thông đường bộ
Trắc địa đóng vai trò quan trọng trong quá trình khảo sát, thiết kế và thi công công trình giao thông. Các thiết bị đo đạc trắc địa giúp đảm bảo độ chính xác về cao độ, vị trí tim đường, độ dốc và kết cấu nền đường.
Các bước trắc địa trong xây dựng đường bộ:
- Khảo sát địa hình: Đo đạc địa hình khu vực xây dựng bằng Máy GNSS RTK Hi-Target như Máy GNSS RTK Hi-Target V200
- Thiết kế tuyến đường: Dựa trên dữ liệu đo đạc, kỹ sư tính toán phương án thiết kế phù hợp.
- Định vị công trình: Xác định chính xác tim đường, cọc mốc bằng máy thủy bình.
- Kiểm tra thi công: Đảm bảo mặt đường đạt độ phẳng, dốc theo đúng thiết kế bằng máy đo cao độ.
Việc xác định đúng cấp công trình giao thông đường bộ giúp đảm bảo an toàn, bền vững và phù hợp với nhu cầu sử dụng. Trong quá trình thiết kế và thi công, việc áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật và sử dụng thiết bị đo đạc trắc địa chính xác là yếu tố quan trọng giúp công trình đạt chất lượng tốt nhất.
